Tag archieven: Grosthuizen

Een referendum uit 1798

Op Delpher, een website van de Koninklijke Bibliotheek, kun je grasduinen in tal van Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften. Een aanrader voor iedereen die zich bezig houdt met stamboomonderzoek.

Zelf vond ik onlangs een onverwachte verwijzing naar een voorouder aan mijn moeders kant. Het betrof Hendrik Jansz Rutgrink uit het Noord-Hollandse Grosthuizen. Zijn naam dook op in een publicatie uit 1798, die werd uitgegeven onder deze uitgebreide titel: Naamlyst der geenen welke hunne hoop en verwagting, dat eene constitutie op gronden van een- en ondeelbaarheid gebouwd, aan het Bataafsche volk zal aangeboden worden, by requeste aan de eerste Nationaale Vergadering, representeerende het gemelde volk, hebben te kennen gegeeven.

De inwoners uit Grosthuizen, Avenhorn en Scharwoude die in 1798 voorstander waren van de nieuwe grondwet (coll. Koninklijke Bibliotheek).

Bataafse Republiek (1795-1806)

In de bovengenoemde publicatie worden onder het kopje ‘Grosthuizen, Avenhorn en Scharwou’ in totaal 28 personen vermeld, waaronder Hendrik Rutgrink. Dat betekent dat hij een voorstander was van de nieuwe grondwet van de Bataafse Republiek. Familiegeschiedenis valt hier mooi samen met belangrijke historische ontwikkelingen.

De regering experimenteerde in deze tijd namelijk met vormen van directe democratie. In 1797 en 1798 werden twee landelijke referenda gehouden om goedkeuring te vragen voor ontwerpen van een grondwet. Het eerste referendum werd verworpen, het tweede aangenomen. Daarmee was de eerste grondwet van Nederland een feit. Onder de voorstemmers bevonden zich in 1798 veel rooms-katholieken. De voorgestelde grondwet beloofde hen namelijk vrijheid van godsdienst en regelde de verdeling en teruggave van de door de protestanten geconfisqueerde kerken.

Wellicht speelde dat ook een rol bij de keuze van de rooms-katholieke Hendrik Jansz Rutgrink. Zijn motivaties zijn echter niet overgeleverd. Daardoor kan alleen worden vastgesteld dat hij het belangrijk vond dat de nieuwe grondwet werd ingevoerd.

Overlijdensakte van Hendrik Jansz Rutgrink (coll. Noord-Hollands Archief).

Duitse immigrant

Hendrik Jansz Rutgrink was een immigrant uit het Duitse Münster. Het is op dit moment niet duidelijk of daarmee de stad of het gelijknamige bisdom werd bedoeld. Hendrik vestigde zich als kleermaker in Grosthuizen, waar hij in 1786 trouwde met Guurtje Maartensdr Schouten. Hun nakomelingen woonden daarna nog meerdere generaties in Grosthuizen, waar ze onder andere als arbeider hun brood verdienden.

Bronnen: Delpher en J. de Jong, Democratie in kinderschoenen. Twee referenda: Nederlanders stemmen over hun eerste grondwet, 1797-1798 (Enschede 2018).